Geleneklerimizde de önemli yer edinmiş olan, bugün dahi önemli resepsiyonlarda ve davetlerde dikkat edilen sofra adabı, yemeğin yenme şeklinden çatal bıçakların yerleştirilmesine, davetlilerin oturma sırasından masadaki servis sayısına kadar sofra ile ilgili genel adab-ı muaşeret kurallarını içeren bir kavram olarak öne çıkıyor.
Yazılı kuralların aksine kültürel ve sosyolojik anlamda benimsenmiş, yazılı olmayan kurallar arasında yer alan sofra adabı, özellikle devlet protokolleri sırasında uygulanıyor. Evlerde hazırlanan davet sofralarından devlet yemeklerine kadar her yemek sofrasında bu kurallara uymak; kültürel birikimi, karşılıklı nezaket ve saygıyı korumak adına gerekli görülüyor. Bu yazımızda sizler için sofra adabı hakkındaki tüm detayları ve bilinmeyenleri ele aldık. Siz de geleneksel zerafet kurallarını tüm incelikleri ile öğrenmek için okumaya devam edin!
Sofra Adabı Nedir ?
Bu kavramın kelime anlamı ile ilgili olarak sofra adabı nedir sorusunun da sıklıkla araştırıldığı görülüyor. Sofra adabı, bir sofra hazırlanırken uyulması gereken tüm sözlü, davranışsal ve sunumsal kuralları kapsayan ana kavram olarak tanımlanabiliyor. Bardak kullanımından konuşmaya kadar farklı pek çok noktayı karşılayan bu kavram, uyulması gereken görgü kurallarının bütününü oluşturuyor. Genel görgü kuralları içerisinde yer alan kavramın, çok eski yıllardan beri farklı kültürlerle etkileşime girerek günümüzdeki halini aldığı biliniyor.
Sofra adabı, her kültür özelinde farklılık gösterebiliyor. Kültüre bağlı olarak değişiklik gösteren bu kuralları iyice öğrenmek ve uygulamak da büyük önem taşıyor. Kültürel miraslar olarak görülen sofra adabı ve görgü kurallarını benimseyerek sosyolojik etkiyi korumak da mümkün oluyor.
Yemek Öncesi Takip Edilmesi Gereken Adımlar
Sofra ve görgü kuralları kapsamında yemek öncesi takip edilmesi gereken belli başlı adımlara da rastlanıyor. Bu adımlar şu şekilde ele alınabiliyor:
- Yemek öncesinde ilk olarak sofranın doğru şekilde kurulduğundan ve nizamın korunduğundan emin olmak gerekiyor. Yemek sırasında kurallara uyumlu bir süreç yürütebilmek için; tabakların, çatal-kaşık-bıçakların, bardakların, servis gereçlerinin, süslemelerin ve peçetelerin doğru bir şekilde yerleştirilmesine özen gösterilmesi bekleniyor. Sofrayı aşırı süse boğmamak, sade fakat şık görünümü korumak da genel görgü kuralları arasında yer alıyor. Bu madde özellikle daveti veren kişi veya kişilerin dikkat etmesi gereken en önemli adımı oluşturuyor. Elegan bir görünüm elde etmek için Karaca tarafından özel üretilmiş 12 kişilik yemek takımlarından ve çok daha fazlasından faydalanılabiliyor. Ayrıca masa örtüsü seçenekleri sayesinde de bütün ve şık bir görünüm elde edilebiliyor.
Bireylerin dikkat etmesi gereken genel sofra adabı kuralları ise şu şekilde sıralanıyor:
- Davete zamanında icabet etmek, davet kapsamında benimsenen kurallara uyumluluk sağlamak dikkat edilmesi gerekenlerin başında yer alıyor.
- Yemek öncesi ellerin iyice yıkanması ve kurulanması takip edilmesi gereken bir diğer adım oluyor. Sofraya temiz, bakımlı ellerle oturmak önem taşıyor.
- Özel protokollerde belirli kıyafet kodlarına uymak da son derece önemli. Resmi davetlerde genellikle kadınlar için döpiyes, erkekler için ise lacivert yahut siyah takım elbise kodu uygulanıyor.
- Ev sahibine misafirperverliği ile ilgili olarak teşekkür etmek, davete gelirken muhakkak bir hediye getirmek de genel görgü kuralları arasında yer alıyor.
- Yemek sırasında elektronik cihazlarla ilgilenmek en büyük ayıplar arasında sayılıyor. Tümüyle davete odaklanmak ve farklı işlerle ilgilenmemek davetlilerin dikkat etmesi gereken en önemli kurallardan biri olarak ele alınıyor. Olası kriz durumlarında ve muhakkak yanıt verilmesi gereken telefonlarda ise davet sahibinden ve masadaki diğer davetlilerden müsade isteyip özür sunarak ilgili telefonu açmak mümkün oluyor.
- Yemekleri yemeden önce herkesin servisinin tamamlandığından emin olmak ve herkesle aynı anda yemeğe başlamak gerekiyor.
- Yemek öncesinde ve sonrasında aşırı yüksek sesle konuşmak, gülmek ve aşırıya kaçan jest-mimik kullanımında bulunmak da görgü kurallarınca ayıplanan noktalar arasında yer alıyor.
- Davete katılırken özel diyet istek ve ihtiyaçlarınız için ilgili reçetelerle birlikte ev sahibini haberdar etmeniz, son dakikada yaşanabilecek krizlerin önüne geçmeyi sağlıyor.
Belirtilen maddeler dikkat edilmesi gereken hemen hemen tüm sofra adabı örneklerini taşıyor. Siz de tüm bu kurallara uyarak görgü kurallarına uyumlu, elegan bir görünüme kavuşabilir ve davetlerin örnek kişisi olabilirsiniz.
Sofra Adabı: Çatal Bıçak Kullanımı
Sofra adabı çatal bıçak kullanımına dikkat etmeyi de şart koşuyor. Özellikle yemek sırasında herhangi bir görüntü bozukluğu oluşturmamak ve görgü kurallarının dışına çıkmadan yemeği devam ettirebilmek için bu nokta büyük önem arz ediyor.
Çatal ve bıçak kullanımının pek çok sözlü-yazılı kaynakta detaylı olarak ele alındığı görülüyor. Yemek için kullanılacak olan çatalın tabağın soluna, bıçağın ise tabağın sağına yerleştirilmesi gerekiyor. Yemek kaşığını da aynı şekilde tabağın sağ tarafına, bıçağın dışına doğru yerleştirerek doğru bir sunum hazırlanabiliyor.
Çatal-kaşık-bıçak takımlarının kullanımı sırasında aşırı bastırma, tabağa sürtme veya çarpma gibi durumlardan kaçınılması gerekiyor. Zarif ve rahat bir görünüm elde etmek için çatal bıçak kullanımı sırasında eli serbest tutmak yeterli oluyor. Aynı zamanda yemek için kullanılmadıkça yine çatal-bıçak ve kaşığın ele alınmaması, doğru şekilde yeniden yerlerine yerleştirilmesi gerekli görülüyor.
Sofra Adabına Göre Yapılmaması Gereken Davranışlar
Sofra adabına göre kişilerin kesinlikle kaçınması gereken bazı tavır ve davranışlar bulunuyor. Özellikle Türk sofra adabında dikkat edilmesi gereken bu davranışları şu şekilde ele almak mümkün oluyor:
- Ağzınız doluyken konuşmak,
- Çatal, bıçak ve kaşığı yanlış kullanmak / kullanım amacına uygun kullanmamak,
- Yemekleri aşırı eleştirmek ve davetle ilgili olumsuz eleştirilerde bulunmak,
- Elektronik cihazlarla veya farklı şeylerle ilgilenmek,
- Yemeği aşırı hızlı, şapırdatarak yemek,
- Yüksek sesle konuşmak, davet sahibinin ve diğer misafirlerin konuşmalarını dinlememek,
- Davete eli boş gitmek,
- Davete saatinden sonra icabet etmek,
- Herkese servis edilmesini beklemeden yemeğe başlamak,
- Yemek masasından erken kalkmak,
- Elleri masa altında tutmak,
- Yiyeceklerle oynamak, gereksiz yere karıştırmak.
Belirtilen davranışlar, davet sahibini ve diğer misafirleri küçük düşürücü sonuçlar yaratabildiği ve genel görgü kurallarınca hoş görülmediği için uzak durulması gerekenler arasında yer alıyor.